2 oktober 2008 verscheen van de hand van Marja Vuijsje: ‘Joke Smit. Biografie van een feministe’ (Amsterdam, Uitgeverij Atlas, paperback, 496 blzz., ISBN  9789045014302).

 

Twee nominaties voor een literaire prijs

2010 Shortlist Erik Hazelhoff Biografieprijs Prijs; Marja Vuijsje’s ‘Joke Smit. Biografie van een feministe’ is één van de vijf kanshebbers voor de Erik Hazelhoff Biografieprijs 2010. Toelichting Shortlist Erik Hazelhoff Biografieprijs 2010

2009 Shortlist Grote Geschiedenis Prijs (Historisch Nieuwsblad, 4 september 2009). Op 15 oktober 2009 wordt in het televisieprogramma Pauw & Witteman voor de derde keer de Grote Geschiedenis Prijs uitgereikt.

2008 Overige aandacht voor de biografie

Video/ Audio

Oba Live.nl, 17 oktober 2008 19.02 – 20.00 uur: Rondetafelgesprek over Marja Vuijsje’s biografie van Joke Smit. Gastredacteur Stine Jensen, Stephan Sanders, Max Pam en speciale gast Elsbeth Etty praten over de ideeën van feministe Joke Smit (1933 -1981).

Radio 1, VPRO, OVT 28 september 2008, 10.00 – 11.00: Een gesprek met Marja Vuijsje over het door haar geschreven boek ‘Joke Smit, Biografie van een feministe’.

Artikelen, interviews en recensies

Historisch Nieuwsblad, november 2008, Doeko Bosscher – Een verantwoordelijke rebel: ‘Wilhelmina Drucker (1847-1925), Aletta Jacobs (1854-1929), Joke Smit (1933-1981) – wie durft te beweren dat dit rijtje voor Smit teveel eer is? Zij heeft het naoorlogse ‘onbehagen bij de vrouw’ een stem gegeven met een baanbrekend artikel in De Gids van 1967. Door samen met Hedy d’Ancona de actiegroep Man Vrouw Maatschappij (MVM) op te richten voegde zij ook nog eens een belangrijke daad bij het woord. Zo werd Joke Smit het boegbeeld van de tweede feministische golf in Nederland. Een monument van vastbeslotenheid, in weerwil van tal van persoonlijke twijfels en zachte kanten die bij anderen maar al te vaak de daadkracht ondermijnen’.

Groene Amsterdammer, 8 november 2008, Liddie Austin – Onvermoeibaar koolviswijf: ‘De biografie van Joke Smit biedt niet alleen een indringend portret van een strijdvaardige feministe, maar schetst ook een boeiend beeld van een roerige tijd. Smit wilde alle feministen op één lijn krijgen: háár lijn’.

Leeuwarder Courant, 24 oktober 2008, Mieske van Eck – Moeder van het Nederlandse feminisme: ‘Joke Smit is in de twintigste eeuw ongetwijfeld een van de invloedrijkste vrouwen geweest. Dat Marja Vuijsje een kloeke biografie over haar schreef, is dan ook niet meer dan terecht. Heel veel zaken waarvan vrouwen van nu gedachteloos genieten, zijn mede of vooral te danken aan deze dochter van een christelijke hoofdonderwijzer, die zich met calvinistische ijver en onverzettelijke vernieuwingsdrift inzette voor de vijfurige werkdag, abortus en gelijkberechtiging van de vrouw’.

Nederland Dagblad, 17 oktober 2008, Nelleke Vermeer – Gejaagd door gezin en ideaal: ‘Joke Smit werd christelijk opgevoed, maar stierf als ongelovige. Haar korte leven (1933-1981) besteedde ze aan de strijd voor gelijke rechten voor man en vrouw. Ze schreef er honderden artikelen over, die opvielen door goed taalgebruik, logische opbouw en zuivere argumentatie. Smit was geen Dolle Mina, ze had weinig op met strijdkreten en ludieke acties. Ze was een plichtsbewuste, hardwerkende intellectueel’.

De Volkskrant, 16 oktober 2008, Max Pam – Het schaakspel en de vrouwenbeweging: ‘Op dit ogenblik lees ik de dikke biografie van Marja Vuijsje over de feministe Joke Smit (1932-1981). Bij mijn generatie is Joke Smit beter bekend als Joke Kool- Smit. Haar tegenstanders schiepen er genoegen in om haar vrouwelijk onafhankelijkheidsstreven te ironiseren door de naam van Joke Smit te verbinden met die van haar man. Zo was het Joke Kool- Smit, zoals het nooit Renate Van Heerden- Rubinstein zou worden’.

Elsevier, 11 oktober 2008, Marijke Hilhorst- Weest moedig: ‘Indrukwekkende biografie van Joke Smit Het was een man die haar stimuleerde zich te verdiepen in de ongelijkheid tussen de seksen. Geert van Oorschot – want die was het die haar talent als een van de eersten zag – zei: ‘Mannen hebben iets treurigs, maar vrouwen hebben iets extra treurigs, daar moet jij maar eens iets mee doen’. Joke Smit deed ‘iets’- ze schreef in 1967 ‘Het onbehagen bij de vrouw’, een artikel dat insloeg als een bom omdat zowel de standpunten die zij innam als de toon die ze hanteerde, aansloten bij de tijdgeest’.

Vrij Nederland, 11 oktober 2008, Margalith Kleijwegt – Zo’n plichtsgetrouwe oudste dochter-   Interview met Joke Smit-biografe Marja Vuijsje:  ‘Marja Vuijsje schreef een biografie van Joke Kool- Smit, wegbereider van de tweede feministische golf. ‘Ik denk dat veel kinderen uit strenge moslimgezinnen zich in het verhaal van Joke Smit kunnen herkennen’.

HP/De Tijd, 10 oktober 2008, Emma Brunt – Politica tegen wil en dank : ‘De feministische ideeën van Joke Smit waren veel radicaler dan haar tamme strategie, schrijft haar biografe Marja Vuijsje. […] Haar artikel in De Gids was […] geen vrijblijvende proeve van cultuur- en maatschappijkritiek, maar liet zich lezen als een actieplan voor de komende jaren, zo niet de komende decennia. Ze had alles wat er ook maar enigszins toe deed al geagendeerd, van vrije abortus tot de voorwaarden waaronder vrouwen eindelijk volwaardig zouden kunnen deelnemen aan het maatschappelijk leven, zoals voldoende crèches, gelijke betaling voor man en vrouw, en fiscale maatregelen die niet langer uitgingen van het exclusieve kostwinnerschap van de man. De invloedrijke lobby die haar voor ogen stond, moest ervoor zorgen dat die programmapunten ook in politiek Den Haag weerklank zouden krijgen’.

HP/De Tijd, 24 oktober 2008, Jeroen de Wildt – Joke Smit – Lezersbrief met reactie op recensie Emma Brunt in HP/De Tijd van 10 oktober 2008.

NRC- next, 6 oktober 2008, Elsbeth Etty – De beste boeken van de week : ‘‘Het persoonlijke is politiek’ krijgt in de grandioze biografie van de radicaal feministische voorvrouw Joke Smit geschreven door Marja Vuijsje, tastbare realiteit’.

Anja Meulenbelt, 4 oktober 2008 – Joke Smit (1) : ‘We mogen erg blij zijn met de biografie die Marja Vuijsje heeft geschreven over Joke Smit, die helaas al op haar 47ste stierf, boos en veel te vroeg. Ik ben nog maar halverwege, maar het is een prachtig boek, het leest als een trein, en Vuijsje heeft een prachtige balans gevonden tussen aandacht voor haar werk en voor haar privéleven, en tussen de eer die haar toekomt, als de eerste in Nederland die een emancipatoire steen in de vijver gooide met haar beroemde artikel ‘Het onbehagen bij de vrouw’, maar zonder overdreven adoratie – alsof er zonder Joke Smit nooit een vrouwenbeweging in Nederland zou zijn ontstaan – daar kom ik nog op’.

In volgende postings op dit weblog vervolgt Anja Meulenbelt haar commentaar op de biografie van Joke Smit. Zij verweeft dit met allerlei herinneringen aan de tweede golf en beschouwingen over de ontwikkelingen daarin.

Trouw, 4 oktober 2008, Co Welgraven – Joke Smit, feministe na een baanbrekend artikel : ‘Vuijsje geeft een interessant en bij vlagen amusant inkijkje in de feministische wereld van de jaren zeventig. Daarin woedde een voor de buitenwereld soms onbegrijpelijke richtingenstrijd waarbij principes vaak belangrijker waren dan resultaten – tot irritatie van Smit. Want zij koos juist voor ‘de lange mars door de instituties’ en keek naar de haalbaarheid en het (politieke) draagvlak van voorstellen die de achterstand van vrouwen moesten wegwerken’.

NRC- Handelsblad, 3 oktober 2008, Elsbeth Etty – De slavernij van de status quo: ‘Joke Smit (1933-1981) wilde voor vrouwen veroveren wat zij zelf al had bereikt Soms verandert één essay een heel land, zoals ‘Het onbehagen bij de vrouw’ van Joke Smit. De feministische voorvrouw heeft nu een grandioze biografie. […] De grootsheid van Vuijsjes empathische biografie is dat deze van een intense feministische betrokkenheid getuigt en tegelijkertijd een gepaste distantie bewaart. Moeiteloos stijgt het boek uit boven het ideologische en strategische gekrakeel van de gepolariseerde jaren zeventig. Ze kiest geen partij en laat zowel Joke Smit als haar radicalere zusters in hun waarde. ‘Joke hoorde nergens helemaal bij en overal een beetje. Haar feminisme was radicaal, haar politieke strategie sociaal- democratisch, haar inborst calvinistisch en haar levenshouding libertair’, schrijft Vuijsje op tweederde van haar meeslepende biografie. We hebben Joke dan al leren kennen als oudste dochter van een christelijke hoofdonderwijzer in Vianen, een meisje  dat in de oorlog grote verantwoordelijkheid droeg, als onaantrekkelijke gymnasiaste haar heil zocht in de literatuur en na veel getob brak met het geloof’.

NRC- Handelsblad rubriek Correcties 7 oktober 2008 – mededeling: ‘In het artikel De slavernij van de status quo (Boeken 3 oktober, pagina 18) zijn onjuiste data van Joke Smit genoemd. Ze werd geboren in 1933 (niet 1932), en overleed op 48-jarige leeftijd (niet 49). Ze schreef ‘Het onbehagen bij de vrouw’ toen ze 34 was (niet 24)’.

De Volkskrant, 3 oktober 2008, Anet Bleich – Vol verlangen naar Vrijheid: ‘Joke Smit was de eerste in Nederland die de maatschappelijke achterstelling van vrouwen aankaartte. Ze wilde politieke actie, geen kerstboodschappenfeminisme. […] De journaliste Marja Vuijsje belicht in haar prachtige biografie de persoonlijke ontwikkeling van Joke Smit en de plaats die zij binnen het feministische spectrum innam. Joke Smit – biografie van een feministe 1933-1981 is zo goed, omdat het vanaf de eerste pagina de nieuwsgierigheid prikkelt, helder een aantal lijnen schetst die Smit tot feministe zouden maken, alle ruimte neemt om haar als persoon neer te zetten en dat allemaal zonder een ogenblik te beleren of zelfs maar expliciet te oordelen. Dat is op zichzelf al een knappe prestatie, maar des te meer nu het om thema’s gaat die in het zeer recente verleden spelen, met een uitstraling naar het heden, en waarover nog steeds heel verschillend gedacht wordt’.

Het Parool, 2 oktober 2008, Frank Bosman – Vrouwenstrijd: van aanrecht tot apenrots: ‘’Als de kinderen mazelen hadden, kwam dat doordat ze werkte’ De vrijheid van de vrouw is voor een belangrijk deel te danken aan Joke Smit (1933-1981). Scholen en straten zijn naar haar vernoemd. In Leiden staat een standbeeld. Vanaf vandaag heeft ze ook een biografie. Marja Vuijsje dook vier jaar lang in het leven van de Amsterdamse feministe’.

Opzij, oktober 2008, Anke Manschot – Joke Smit en de bende van vijf – Interview met Marja Vuijsje: ‘… Eindelijk gerechtigheid. De oermoeder van de Tweede Feministische Golf die zelf vreesde in de vergetelheid te raken, heeft 27 jaar na haar heengaan alsnog een biografie gekregen. Een vijfhonderd pagina’s tellend boek dat bijna leest als een roman. De hoofdfiguur blijkt een gewetensvolle vrouw die zich aan een streng christelijk geheelonthoudersmilieu ontworstelt en zich ontwikkelt tot een feministisch vrijdenker die weleens een glaasje te veel drinkt. Ze is een voorloper op allerlei gebied. Haar spraakmakende artikelen en non-fictieboeken schrijft ze in de spaarzame uren die overblijven naast haar fulltime baan als docent vertaalkunde, haar deelnemerschap aan allerlei (feministische) organisaties en besturen, de opvoeding van twee kinderen en een turbulent liefdesleven. Niet toevallig dus dat ze vaak op het randje van een burn out balanceert en ook een tijdlang is uitgeschakeld, ironisch genoeg in 1975, het Internationaal Jaar van de Vrouw’.

De Volkskrant, 27 september 2008, Elisabeth Kool – Echt dappere mannen geven vrouwen de ruimte:  Vrouwen de helft van de macht, mannen de helft van de zorg: het ideaal van feministe Joke Smit is nog niet bereikt. Terwijl een naar duurzaamheid strevende samenleving baat heeft bij zorgende mannen, zegt Joke’s dochter Elisabeth Kool: ‘Komen mannen en vrouwen van verschillende planeten? Nee, maar we zitten wel opgescheept met de erfenis van een tienduizenden jaren oude patriarchale cultuur. Door een starre rolverdeling zijn we mentaal scheefgegroeid en geneigd tot gewelddadige rivaliteit (mannen) of schaapachtige mutsigheid (vrouwen). We beschouwen onszelf als twee tegenovergestelde soorten, wat leidt tot wederzijds onbegrip. En die rolverdeling zit zo diep, dat je het niet in een paar generaties kunt afschudden. Toch is het beter voor ons – en voor de hele planeet – als we op den duur androgyne mensen worden. Zo vat ik de ideeën van mijn moeder Joke Smit samen. Ze heeft ze verwoord in haar artikel Het onbehagen bij de vrouw, dat in 1967 het startpunt vormde van de tweede feministische golf’.

Achterflap van de biografie